Laatste kans om Amor te zien

Laatste kans om Amor te zien! De tentoonstelling Vleiend penseel – Caesar van Everdingen (1616/1617-1678) in het Stedelijk Museum Alkmaar is nog te zien tot en met zondag 22 januari 2017.

Laatste kans om Amor te zien! De liefdesgod Amor, ook wel Cupido genoemd, met een glazen bol, geschilderd door Caesar van Everdingen.
Laatste kans om Amor te zien! De liefdesgod Amor, ook wel Cupido genoemd, met een glazen bol, werd geschilderd door Caesar van Everdingen. Dit schilderij zou Johannes Vermeer hebben geïnspireerd.

Daar hangt ook een schilderij met de jonge liefdesgod Amor, ook wel Cupido genoemd. Dit altijd blote zoontje van Venus, figureert ook op schilderijen van Johannes Vermeer. De inspiratie ervoor zou Vermeer gehaald hebben uit dit schilderij van Van Everdingen. Wellicht heeft hij het schilderij zelfs in zijn bezit gehad, of was het eigendom van zijn schoonmoeder Maria Thins .

Meer over Johannes Vermeer vind je in De meiden van Vermeer achterna.

Laatste kans om Amor te zien

Bij Vermeer is Amor het meest prominent aanwezig op De staande virginaalspeelster. Op de muur achter haar hangt een groot schilderij van de jongen met zijn boog. In plaats van de glazen bol, houdt hier echter een speelkaart omhoog.

Staande virginaalspeelster geschilderd door Johannes Vermeer rond 1670-1673
Staande virginaalspeelster geschilderd door Johannes Vermeer rond 1670-1673 met een Amor naar het schilderij van Ceasar van Everdingen.
Perfectus amor non et nisis ad unum

Dit beeld lijkt daardoor meer op de prent in het in Antwerpen in 1608 gedrukte boek Amorum Emblemata van Otto van Veen. Daarop houdt Amor een houten bordje omhoog met het Romeinse cijfer I. De bijbehorende spreuk luidt: ‘Perfectus amor non et nisis ad unum’. Ofwel: Volmaakte liefde is er slechts voor één.

Amor houdt een bordje met een Romeinse I omhoog: perfecte liefde kan er slechts voor een zijn.
Amor houdt een bordje met een Romeinse I omhoog: volmaakte liefde kan er slechts voor één zijn. Uit Amorum Emblemata van Otto van Veen, 1608.
Eén of blanco

Maar het is merkwaardig dat op de speelkaart die Amor omhoog houdt bij Vermeer niet het cijfer 1 staat afgebeeld. Amor heeft een blanco kaart in zijn hand. Vergat Vermeer het cijfer? Of wilde hij er een heel andere betekenis aangeven? Namelijk dat de liefde een gok is, net zoals het kaartspel.

Amor keert steeds terug

Amor keert stelselmatig terug bij Vermeer. Ook op het schilderij van het Slapend meisje uit zijn beginjaren, circa 1657, zou het schilderij van Amor te zien zijn. En ook op dat van het Meisje gestoord bij het musiceren uit circa 1658-1661 figureert het in de achtergrond. Op beide schilderijen is het echter nu nauwelijks nog te ontwaren. Moderne technieken hebben aangetoond dat Vermeer het schilderij met Amor ook schilderde op de muur achter het Meisje dat leest bij het open raam uit circa 1657-1659. Hier besloot hij echter het over te schilderen ten gunste van een rustiger beeld met een lege muur.

Meer over Johannes Vermeer vind je in De meiden van Vermeer achterna.

Meisje aan het ontbijt op bezoek bij het Melkmeisje

Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje. Het recent voor 5,2 miljoen euro aangekochte schilderij Hollands meisje aan het ontbijt van Jean-Étienne Liotard is tot 21 maart 2017 te zien naast het Melkmeisje van Johannes Vermeer in de eregallerij van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje . Het recent voor 5,2 miljoen euro aangekochte schilderij 'Hollands meisje aan het ontbijt' van Jean-Étienne Liotard is tot 21 maart te zien naast het Melkmeisje van Johannes Vermeerin de eregallerij van het Rijksmuseum in Amsterdam. Liotard schilderde zijn meisje bijna honderd jaar later dan Vermeer. Hij bracht ermee een ode aan die typisch Hollandse schilderkunst van de zeventiende eeuw. Net als Vermeer toont hij de eenvoud van een alledaags tafereel in huis.
Rijksmuseumdirecteur Taco Dibbits hangt Meisje aan het ontbijt naast het Melkmeisje van Vermeer in de eregallerij van het Rijksmuseum. Foto Olivier Middendorp – Rijksmuseum.

 

Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje

Jean-Étienne Liotard (1702-1789) schilderde zijn meisje bijna honderd jaar later dan Johannes Vermeer. Hoewel hij voor dit schilderij zich liet inspireren door de Hollandse schilderkunst van de zeventiende eeuw, is Liotard voor alles de schilder van de Verlichting. Hij excelleerde in het maken van portretten die opvallen door de hoge mate van realisme. Hij tekende gezichten naar de werkelijkheid en zag af van elke verfraaiing. We zien de geportretteerden zoals ze werkelijk waren. Veelal tonen zijn portretten zelfbewuste mensen. Mensen die in de geest van de Verlichting vertrouwen in zichzelf en in het menselijke vermogen hadden.

Ode aan de zeventiende eeuw

Liotard bracht met Meisje aan het ontbijt een ode aan de Hollandse schilderkunst van de zeventiende eeuw. Net als Vermeer toont Liotard de eenvoud van een alledaags huiselijk tafereel met een jonge vrouw in de hoofdrol.  Die draait met haar rechterhand het kraantje open van de koperen koffiekan. Zij lijkt helemaal op te gaan in deze handeling. Dat geeft haar de allure van een vrouw van Vermeer.  Vergelijk van de twee meesters kan nu: Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje.

Alles weten over de vrouwen van Vermeer. Klik hier voor De meiden van Vermeer achterna, een journalistieke pelgrimage langs 21 schilderijen van Vermeer met vrouwen in de hoofdrol.

Hollands meisje aan het ontbijt Jean-Etienne-Liotard-(1702-
Hollands meisje aan het ontbijt van Jean-Etienne-Liotard-(1702-1789) Foto Olivier Middendorp, Rijksmuseum Amsterdam

Lees verder Meisje aan het ontbijt op bezoek bij het Melkmeisje

De meiden van Vermeer achterna in het AD

De meiden van Vermeer achterna in het AD. In de papieren krant en op de website een interview met Marc Couwenbergh over De meiden van Vermeer achterna dat op 16 december is verschenen als e-book.

Aandacht voor De meiden van Vermeer achterna in het AD Groene Hart.
Aandacht voor De meiden van Vermeer achterna in het AD Groene Hart.
De meiden van Vermeer achterna in het AD

De foto is genomen bij de herdenkingssteen die in 2007 werd geplaatst in de Oude Kerk in Delft onder het bevrijdingsglas aan de noordzijde. Dit is niet de locatie van het graf van Vermeer. Dat is niet meer te vinden.

Vermeer werd begraven in het familiegraf dat schoonmoeder Maria Thins had gekocht. Gelet op haar stand zal het dicht bij het koor van de kerk hebben gelegen. Voor de schilder was er al één kind van Johannes en Catharina begraven. Dat weten we omdat in het grafboek wordt vermeld dat het kleine kistje op dat van Johannes is geplaatst. Ook in de dood was de schilder toch op de eerste plaats een vader.

In 1975, driehonderd jaar na zijn dood, is in het noordelijk transept tegenover de preekstoel, een kleine steen neergelegd met zijn naam en zijn geboorte- en sterfjaar. Op particulier initiatief ligt er sinds 2007 een hardstenen grafmonument ter herinnering aan Johannes Vermeer bij de hoofdingang, gemaakt door steenhouwer Marcel van Zijp die de steen versierde met een embleem dat in gebruik was bij het Delftse Sint-Lucasgilde: een liggende stier, symbool voor de evangelist Lucas, in een cirkel.

Rode rozen op de steen die de vermoedelijke locatie van het graf van Johannes Vermeer markeert.
Rode rozen op de steen die de vermoedelijke locatie van het graf van Johannes Vermeer markeert.
De meiden van Vermeer achterna in het AD

Het artikel gaat ook in op het ontstaan van mijn fascinatie voor de vrouwen geschilderd door Johannes Vermeer in de zeventiende eeuw. Het begon met een toevallige ontmoeting in het Louvre in Parijs. Daar wist het kleine schilderijtje van Vermeer, De kantwerkster, mijn aandacht te trekken.

AD artikel over het e-book De meiden van Vermeer achterna van Marc Couwenbergh.
AD artikel over het e-book De meiden van Vermeer achterna van Marc Couwenbergh.

Interview over De meiden van Vermeer achterna

Interview over De meiden van Vermeer achterna met het AD in de Oude Kerk in Delft vanochtend 15 december 2016. Het verschijnen morgen van dit e-book was voor het AD aanleiding om Marc Couwenbergh te interviewen en te portretteren. De meest passende locatie was natuurlijk de Oude Kerk in Delft waar Johannes Vermeer op 16 december 1675 werd begraven.

Op de Oude Delft nabij de Oude Kerk in Delft voor interview over De meiden van Vermeer achterna met AD
Op de Oude Delft nabij de Oude Kerk in Delft voor interview met AD over De meiden van Vermeer achterna.
Interview over De meiden van Vermeer achterna

Twee uur interview is lang, ook al is dat inclusief een half uurtje voor de fotoshoot in de Oude Kerk bij de grafstenen die eraan herinneren dat Johannes Vermeer in deze kerk werd begraven. Toch vloog de tijd voorbij. Over mijn jarenlange reis langs 21 vrouwen van Vermeer in zeven musea in zes landen kan ik makkelijk uren praten. Ik schreef er niet voor niets een boek over.

Bestel hier je eigen exemplaar van het e-book De meiden van Vermeer achterna

De vrouwen van Vermeer leven

In De meiden van Vermeer achterna neem ik de de lezer mee op deze pelgrimstocht die weinigen ooit in werkelijkheid zullen maken, Mijn observaties van de schilderijen, reacties van andere toeschouwers, aangevuld met bestaande kennis van kunsthistorici en Vermeerspecialisten, brengen de vrouwen van Vermeer tot leven en maakt de lezer op een unieke wijze vertrouwd met de schilderkunst van één van de grootste meesters van de schilderkunst.

Sfinx van Delft

Op nagenoeg alle schilderijen van Johannes Vermeer (1630-1675) spelen vrouwen een hoofdrol. Geen andere schilder uit de Gouden Eeuw toonde zo’n nadrukkelijk voorkeur. Vermeer lijkt gefascineerd te zijn geweest door de psychologie van de vrouw, al bestond dat begrip nog niet. Wie deze dames zijn, weten we helaas niet. Over Vermeer, zijn schilderijen en zijn privéleven is überhaupt weinig bekend. Nog altijd doet hij zijn bijnaam eer aan: ‘de sfinx van Delft’.

Nooit uitgekeken

De vrouwen van Vermeer zijn soms uitgesproken knap, soms heel gewoon, maar altijd straalt elk van hen een eigen bekoring uit. Ze combineren aardse aantrekkelijkheid met serene schoonheid. Dat maakt dat je niet uitgekeken op hen raakt. In zijn vrouwen schuilt de aantrekkingskracht van de schilderkunst van Vermeer.

Meer over De meiden van Vermeer achterna

Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna

Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna: nog zeven dagen en de journalistieke pelgrimage door Marc Couwenbergh naar 21 schilderijen van Johannes Vermeer waarop vrouwen de hoofdrol spelen, is verkrijgbaar als e-book. Op 16 december, de dag dat Vermeer werd begraven in de Oude Kerk in Delft, gaat het eerste exemplaar naar een hedendaagse muze.

Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna
Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna
Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna

Vrouwen domineren het opmerkelijk kleine oeuvre van Johannes Vermeer. Op 33 van de 37 schilderijen die we van hem kennen, spelen vrouwen de hoofdrol. Dat is al heel uitzonderlijk. Geen van zijn tijdgenoten gaf zoveel aandacht aan vrouwen. Wat het nog bijzonderder maakt, is dat Vermeer niet alleen oog had voor het charmante uiterlijk van zijn vrouwen, maar dat hij juist ook hun gedachten, overwegingen en emoties in verf wist te vatten. Dat maakt hem uniek en tot een modern kunstenaar avant-la-lettre.

Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna en bestellen

Verzeker je van je eigen exemplaar van het e-book De meiden van Vermeer achterna voor slechts € 12,95 (inclusief 21% btw) . Vul hier het bestelformulier in.

Lees verder Aftellen naar De meiden van Vermeer achterna

7Heuvelenloop finish in zicht

7Heuvelenloop 2016 finish in het zicht! Na bijna 15 kilometer heb ik de finish van de Zevenheuvelenloop 2016 in zicht. Mijn armen gaan al omhoog, wijs- en middelvingers spreiden zich voor het victorieteken. Mijn ogen gefixeerd op het finishspandoek.

De finish van de Zevenheuvelenloop 2016 in zicht.
De finish van de Zevenheuvelenloop 2016 in zicht.
7Heuvelenloop finish in zicht

Mijn mond open voor de benodigde zuurstof, maar ook om te juichen. Ondanks de heftige windstoten, of juist daardoor, gaat het me lukken om ongeveer 1 minuut sneller te zijn dan vorig jaar. Hoewel mijn tijden relatief zijn en mijn motto is ‘Lekker lopen’, is deze tijd belangrijk voor me. Die bevestigt dat ik terug ben op het niveau van voor mijn blessure.

Lees mijn feuilleton Hartverscheurend hardlopersleed

Juichend gaat Marc Couwenbergh 15996 over de finish van de 7Heuvelenloop 2016 finish
Juichend gaat Marc Couwenbergh 15996 over de finish van de 7Heuvelenloop 2016
Rechts lopen, links inhalen

De Zevenheuvelenloop staat bekend om de prima organisatie en om het adagio ‘rechts lopen – links inhalen’. In de praktijk van een wedstrijd hardlopenmet duizenden, lukt dat laatste niet altijd. Het is zo druk dat de hele breedte van de weg van start tot finish nagenoeg gevuld is met lopers. In de lengte vormt zich een langgerekt lint van veelal fel gekleurde lopers.

Doordat ik startte in een vak later dan dat waarin ik was ingedeeld op basis van mijn verwachte tijd van 1 uur en 20 minuten, werd deze 7Heuvelenloop weer een inhaalrace voor me. Nog geen meter  van de rechterzijde van het parcours heb ik gezien. Links en bij het inhalen uiterst links was mijn positie. Ook in de laatste meters naar de finish.

Alleen met je loopmaatje

Hardlopen is in essentie een individuele sport, maar het wordt pas echt leuk als je die beoefent samen met anderen. ‘Loopmaatjes’ zijn, is een bijzondere invulling van vriendschap. Je deelt honderden kilometers samen. Kilometers die vaak een feest zijn om te maken: de buitenlucht, de zon, de velden, de plassen. Maar niet altijd gaan alle kilometers even makkelijk. Je deelt ook met elkaar de pijn en de vermoeidheid die zich soms uiten in chagrijn. En dan is het juist extra fijn dat je een loopmaatje hebt die je door die moeilijke kilometers heen sleept. Al die kilometers zijn ook uren waarin je alle tijd hebt om met elkaar te praten over wat je bezighoudt.

Na de 7Heuvelenloop 2016 finish

Deze editie liepen we met een 2 vrouwen en 3 mannen sterk familieplus team! Na de 7Heuvelenloop 2016 finish gaan we traditiegetrouw nog even snel op de foto.

Samen na de finish van de 7Heuvelenloop 2016; v.r.n.l Karen, Frits, Pim, Mat en Marc. Niet op de foto maar evengoed erbij en onmisbaar: Jet en Mia voor de support vooraf en erna.
Samen na de finish van de 7Heuvelenloop 2016; v.r.n.l Karen, Frits, Pim, Mat en Marc. Niet op de foto maar evengoed erbij en onmisbaar: Jet en Mia voor de support vooraf en erna.

 

De Appel bijna weggegooid

De Appel bijna weggegooid. Toneelgroep De Appel dreigt vandaag 21 november 2016 definitief te verdwijnen. Tenzij de Kamercommissie voor Cultuur blijk geeft van enig cultureel en historisch besef en de stopzetting van de subsidie ongedaan maakt.

David Geysen als Hamlet, de laatste voorstelling van Toneelgroep De Appel.
David Geysen als Hamlet, de laatste voorstelling van Toneelgroep De Appel. Foto van een foto van Leo van Velzen.
45jaar uniek theater

Toneelgroep De Appel is een icoon van het theater. 45 jaar lang produceerde men eigenzinnig en verrassend toneel in een voormalige tramremise in Scheveningen. Daar herleefden de antieke werelden van Troje en Ithaka gadegeslagen door de goden van de Olympos in marathonvoorstellingen waarin de twaalf uren voorbij vlogen alsof het minuten waren. Het publiek niet gezeten in comfortabele stoelen maar op uiterst eenvoudige tribunes. Daar speelt nu onder leiding van acteur en artistiek leider David Geysen de laatste voorstelling: een magistrale Hamlet die niet alleen twijfelt maar ook kracht en list toont.

Het theater van De Appel is er niet voor een gemakkelijk avondje entertainment. Hun toneel verrast, prikkelt, schuurt, overdondert en verstilt. Het grossiert in toneelervaringen die je altijd bij blijven. Hun voorstelling zijn altijd een avontuur, niet in de laatste plaats doordat in de voormalige tramremise alles kon. Zo golfde het water er en schoten de bliksemflitsen er uit de hemel. En dat zou nu moeten verdwijnen omdat het te weinig vernieuwend is?

Te zijn of niet te zijn

David Geysen is Hamlet. Hamlet is De Appel. David Geysen, groot geworden bij deze toneelgroep. Hij is een typisch Appelacteur en Appelregisseur: monumentaal in zijn verschijning, in zijn spel en in zijn stemgeluid; overweldigend, maar evengoed kwetsbaar en klein. Zijn Hamlet verrast en overtuigt als een typisch De Appel-voorstelling.

De Appel bijna weggegooid! Eeuwig zonde!

Nederland heeft de merkwaardige traditie om uniek cultureel erfgoed weg te gooien omdat het geld kost. Zo verdwenen in het verleden al Rembrandts en Vermeers naar het buitenland, mogen nu monumentale huizen aftakelen en is ook de subsidie gestopt voor het meest eigenzinnige toneelgezelschap van Nederland dat volle zalen trekt. Eeuwig zonde!

Judith Linssen als Gertrude, de moeder van Hamlet. Foto van een foto van Leo van Velzen.
Judith Linssen als Gertrude, de moeder van Hamlet. Foto van een foto van Leo van Velzen.

‘Godslasterlijke Adam, Eva’ in Speel van Jeugdtheaterhuis

‘Een godslasterlijke Adam, Eva’ in het magazine Speel van Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland is de terugblik van journalist Marc Couwenbergh op 25 jaar Jeugdtheaterhuis.

Pagina's uit het magazine Speel van Jeugdtheaterhuis waarin journalist Marc Couwenbergh terugblikt op 25 jaar Jeugdtheaterhuis.
Pagina’s uit het magazine Speel! van het Jeugdtheaterhuis waarin journalist Marc Couwenbergh terugblikt op 25 jaar Jeugdtheaterhuis.

Klik op het artikel om het te lezen.

Speel kwam uit op 5 november 2016 na de premiere van ‘Meer Grimmige Sprookjes’ ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Jeugdtheaterhuis.

‘Een godslasterlijke Adam, Eva enzovoort’

Tientallen recensies schreef ik over hun grote en kleine theaterproducties. Ik interviewde leerlingen, acteurs en regisseurs, woonde repetities bij en bezocht voorstellingen en projecten op scholen. Het begon bij ‘Adam, Eva enzovoort’. De titel van mijn bijdrage verwijst naar de ophef die ontstond rond deze familievoorstelling in 2002.

Blasfemie

‘Adam, Eva enzovoort’. Goudse kerken verwachtten niet veel goeds van de voorstelling. Dat het Jeugdtheaterhuis een voorstelling maakte over de Bijbel kon alleen maar resulteren in blasfemie. Zonder de voorstelling gezien te hebben, of contact gezocht te hebben met de makers, riep men de Goudse politiek op de subsidie aan het Jeugdtheaterhuis stop te zetten.

Lees verder ‘Godslasterlijke Adam, Eva’ in Speel van Jeugdtheaterhuis

De muziekles van Johannes Vermeer met een foutje

‘De muziekles’ van Johannes Vermeer, de Vermeer met een foutje, is even terug in Nederland. De Engelse koningin leent het schilderij uit, samen met andere Hollandse meesters uit haar collectie, aan het Mauritshuis voor de tentoonstelling ‘Hollanders in huis – Vermeer en tijdgenoten uit de Britse Royal Collection’.

Met de schilderijen kwam ook de Hertogin van Cambridge, bekender als hertogin Kate, of kortweg Kate, gistermiddag 11 oktober op bezoek. Zij studeerde kunstgeschiedenis aan de University of St Andrews. Of zij het foutje van Vermeer ook heeft opgemerkt? Meestal kijken mensen er overheen.

De muziekles van Johannes Vermeer, de Vermeer met een foutje, uitgeleend door de Engelse koningin aan het Mauritshuis voor Hollanders in huis. Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2016
De muziekles van Johannes Vermeer, de Vermeer met een foutje, uitgeleend door de Engelse koningin aan het Mauritshuis voor de tentoonstelling ‘Hollanders in huis’.
Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2016
De muziekles

Vermeer schilderde ‘De muziekles’ rond 1660-1663, ongeveer halverwege zijn carrière. In een kamer waarin zacht daglicht valt door glas-in-loodramen, speelt een vrouw op een virginaal, voorloper van het klavecimbel. Een jonge man, eveneens fraai gekleed, luistert aandachtig naar de muziek met een arm losjes op het instrument leunend. Het tafereel ademt een en al harmonie uit. Vrouw en man zijn ongetwijfeld geliefden. De muziek verbindt hen. Op het virginaal staat MVSICA LETITIAE CO[ME]S MEDICINA DOLOR[VM], ofwel ‘muziek is een metgezel van vreugde, een medicijn tegen verdriet’.

Lees verder De muziekles van Johannes Vermeer met een foutje