Zeldzame regenbui nabij Gouda

‘Regenbui nabij Gouda’ is de nieuwste aanwinst van Museum Gouda. Dit schilderij van Willem Roelofs uit 1885-1890 is een zeldzaam voorbeeld van een geschilderd landschap in de regen. Regen vormt namelijk een schilderkunstige uitdaging van de eerste orde. Hoe de vallende, doorzichtige waterdruppels in verf te vatten?

Regenbui nabij Gouda,1885-1890, van Willem Roelofs is een van de weinige schilderijen waarop het regent.
Regenbui nabij Gouda,1885-1890, van Willem Roelofs is een van de weinige schilderijen waarop het regent. Museum Gouda verwierf het recent.
Regenbui nabij Gouda

‘Regenbui nabij Gouda’ toont het weidse polderlandschap met zwartbont vee en een sloot en houten bruggetje op de voorgrond. Aan de linkerkant van het schilderij is de hoosbui losgebarsten. Dat verbeeldde Roelofs overtuigend door de donkergrijze wolken over te laten gaan in de bosschages op de achtergrond.  Het grijs in verschillende tinten schilderde hij met krachtige, schuine halen van zijn kwast. De structuur die daardoor ontstond, suggereert beweging. We zijn het regengordijn dat over het polderland schuift. Aan de rechterkant vallen alleen nog de eerste spetters. We zien de weiden tot aan de horizon in het laatste licht. Weldra zal de grijze wolkenmassa ook dit uitzicht op het landschap aan het oog onttrekken.

Jan van Goyen

De eerste die regen schilderde door de overgang tussen wolken en land te vervagen om regen te schilderen, was Jan van Goyen. Ongetwijfeld kende Roelofs die schilderijen. Van Goyen was een van de weinigen van de beroemde meesters van de Hollandse schilderkunst van de zeventiende eeuw, die zich waagde  aan landschappen in de regen. Van Goyen had ook goed gekeken naar de makers van prenten. In de tekenkunst is regen te verbeelden met streepjes. Die zet je dichter of verder uit elkaar afhankelijk van de intensiteit van de bui. Hoe schuiner de regenstrepen, hoe harder het waait.

Romantiek

Het schilderen van dreigende regenwolken was Roelofs vertrouwd. Hij had leren schilderen in de tijd dat de romantiek de schilderkunst domineerde. Overweldigende landschappen met een nietig mensfiguurtje en dreigende onweersluchten maakten furore. Het ging de romantische schilders niet om het verbeelden van de natuur als zodanig, maar om de menselijke emotie. De eenzame wandelaar versus het dreigende natuurgeweld. Roelofs ontwikkelde echter wel belangstelling voor de natuur op zich. Na zijn kennismaking met de avantgardeschilders die in Barbizon buiten naar de natuur gingen werken, nam hij voorgoed afscheid van de romantische traditie en ontwikkelde zich als wegbereider voor de Haagse School.

Wegbereider Haagse School

Hij ging als een van de eersten Hollandse landschappen schilderen om de sfeer ervan weer te geven. De groene weiden met sloten doorsneden en erboven de Hollandse luchten werden in navolging van Roelofs het thema bij uitstek voor de Haagse Schoolschilders. Die raakten steeds meer gefascineerd door het licht. Ook Roelofs realiseerde zich al dat de sfeer van een landschap meer van doen heeft met de felheid van het zonlicht dan met een gedetailleerde afbeelding van het gras, de sloten en de bomen.

Verdwenen werkelijkheid

Maar ‘Regenbui nabij Gouda’ laat ook zien dat Roelofs zijn oorsprong als romanticus nooit helemaal zou verloochenen. Hoewel de hoosbui nu een Code Oranje zou verdienen, werken twee boeren in alle rust door. Rechts zit er een onder een koe om die te melken. Links is de tweede bezig in een bootje. Het enige vervoermiddel waarmee je deze weiden kon bereiken. Ook de koeien lijken zich weinig van de hoosbui aan te trekken. Waar ze in werkelijkheid met hun achterwerken in de wind en regen gaan staan, staan ze kriskras door elkaar. Toch ervaren wij het tafereel als de werkelijkheid. Al is het een verdwenen werkelijkheid

Facebooktwitterlinkedininstagram

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.